بررسی تأثیرات شیوه های ساخت و تزیین ظروف سفالی و سرامیکی صفوی بر نمونه های ساخته شده در دورۀ قاجار

مطالعه و بررسی ظروف سفالی ایران، افزون بر آشنایی با فرهنگ ها در سلسله ها و ادوار مختلف، تداوم تأثیرات این هنر را در هر دوره آشکار می سازد. شیوه های ساخت و تزیین (به ویژه درخصوص نقوش به عنوان عنصر اصلی تزیینی در سفالینه ها) بارزترین اسناد تداوم تأثیرات در این اشیا هستند. در مقالۀ پیش رو با مطالعه و مقایسۀ تعدادی از سفالینه های صفوی و قاجار تأثیرات شیوه های ساخت و تزیین و همچنین تأثیرات طرح و نقش سفالینه های صفوی بر ظروف سفالی و سرامیکی قاجار بررسی می شود. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در میان انواع ظروف سفالی و سرامیکی تولید شده در دورۀ صفوی شیوۀ ساخت و تزیین ظروف سفیدآبی، ظروف فیروزه ای با تزیینات قلم سیاه (دستۀ اول از ظروف کوباچه) و ظروف زرین فام و ظروف گامبرون در دورۀ قاجار تداوم داشته اند و تأثیرات آن ها در شکل، رنگ و طرح و نقش نمونه های قاجاری کاملاً ملموس است. اما در میان انواع سفالینه های قاجار گروهی از ظروف سرامیکی پلی کروم نیز به میزان زیادی در این دوره تولید شده اند که، اگرچه ازنظر شیوۀ ساخت تغییر چندانی نکرده اند، ازنظر نقش و رنگ و شیوۀ طراحی با ظروف پلی کروم صفوی تفاوت دارند و ویژگی های مختص دورۀ قاجار را به نمایش می گذارند. البته طرح و نقش برخی از نمونه های تولید شدۀ این نوع سفالینه در دورۀ احیاگری نیز موضوعاتی ملهم از تاریخ و سفالینه های صفوی دارند. ظروف شبیه سازی شده از چینی های مینایی چین نیز قسمت عمده ای از تولیدات این دوره اند که در دورۀ صفوی تولید نمی شده اند. همچنین کپی های ظروف ایزنیک برای مجموعه داران اروپایی گروه دیگری از تولیدات این دوره اند.  روش این تحقیق توصیفی، تحلیلی و تطبیقی بوده و روش گردآوری اطلاعات آن، کتابخانه ای و همچنین براساس مطالعات میدانی استوار است.